İsviçre’de 28 yıl sonra kadınlar greve hazırlanıyor

1991 yılında saat endüstrisinde çalışan kadınlar, aynı işte çalışan erkeklerden daha az maaş aldıkları için greve çıkmıştı. 28 yıl sonra kadınlar yeniden ‘eşit işe eşit ücret’ talebiyle greve çıkıyorlar. Üniversitelerdeki, belediyelerdeki, ofislerdeki, evlerdeki kadınlar grev için aylardır hazırlık yapıyor.

seçilme hakkını kazanan kadınların grevi ses getirmeyi başarmıştı. 1991’deki bu grev sonrası “adil ücret dağılımı” anayasada yer aldı. Ne var ki kadın hakları konusunda bebek adımları dahi atamayan İsviçre, bu yasayı uygulamadı. Yasaya rağmen işverenler kadın çalışanlarına, erkeklerle eşit mesai yapmalarına ve aynı eğitim koşullarını sağlamalarına rağmen yüzde 20 daha az ücret vermeye devam etti.

Yaklaşık iki yıldır devam eden yoğun mücadeleden ve grev çağrılarından çekinen hükümet 2018 yılında Kısmi Denetleme Yasası’nı kabul etti. Bu yasaya göre 1000 kişiden fazla işçi çalıştıran şirketler denetlenecekti. Ancak bu samimiyetsiz durum kadınlar için bardağı taşıran son damla oldu.

28 yıl sonra grev

Kadınlar adil ücret dağılımı, mecliste daha fazla temsil edilme talepleri ile grev kararı aldılar. Aynı zamanda ev içi şiddeti, cinsel tacizi, tecavüzü, ayrımcılığı ve ev içi emeği daha da görünür kılmak için sokağa indiler.

Kadınlar grev günü taleplerini belirttikleri manifestoda kreş fiyatlarının düşürülmesini, kadın sığınma evlerinin güvenliğinin ve sayılarının arttırılmasını istedi. Bunların yanı sıra LGBTİ+ ve mülteci kadın hakları da manifestoda yer aldı.

Eylemin ana sloganı “Du Respect, Du temps, De l’argent”. Bunun anlamı “saygı, zaman, para”. Burada kadınlar cinsiyetlerinden dolayı saygı, kendilerine daha fazla vakit ayırabilmek için ücretli babalık izni isteyerek zaman ve eşit işe eşit ücret talep ederek para istiyordu.

Eylemin bir diğer sloganı da “D’habitude on range, aujourd’hui on dérange” bu sloganla kadınlar evin dağınıklığına dem vurarak “normalde toplarız bugün dağıtıyoruz” diyordu.

Yasağa rağmen yüzbinlerce kadın katıldı

İsviçre’de grev kararı yasal olmadığı için patronlar ‘işi durdurdukları’ gerekçesiyle işçileri işten atma hakkına sahip. Bu durum greve katılımı kısıtlasa da grevi örgütleyen sendika ve inisiyatifler kadınlara bir günlük ücretsiz izin almayı önerdi. İzin alamayan kadınlar da mesai sonrası eyleme dahil oldular.

Grev günü sabahın erken saatlerinde bulundukları illerin ana garlarında buluşan kadınlar çeşitli etkinlikler düzenledi. Bazı şehirlerde büyük AVM’leri işgal edip, kapılarını kapatan kadınlar, eşit ücret ödemeyen işverenleri protesto ettiler. Kanton başkentlerinde ana toplanma saat 15.24’te gerçekleşti. Çalışma sırasında 15.24’ten mesai bitimine kadar kadınların emekleri ödenmediği için sembolik olarak bu saat seçildi. İsviçre genelinde 500 binden fazla katılımın olduğu grev, festival havasında gece yarısına kadar devam etti.

Parlamentodan destek

Milletvekilleri de 15.24’ten itibaren Bern’deki Hükümet Sarayı önünde eylemcilere katıldı. Konfederasyonun eski başkanı ve halen aktif üyesi olan Alain Berset de Twitter hesabından yaptığı paylaşımla desteğini duyurdu.

Grev sonrası sol partiler ve yeşiller yeni yasa tasarısı için hazırlıklara başladılar. Bunların başında doğum sonrası ücretli babalık izni, tüm işverenleri kapsayan denetleme yasası ve mecliste kadın temsiliyetini arttırma çabaları geliyor. Bunlara ek olarak pek çok kanton meclisinde cinsiyetçi reklamların yasaklanması da konuşuluyor.

Söz konusu kadınlar olduğunda salyangoz hızıyla ilerleyen bürokrasinin ve zor da olsa meclisten geçirilen yasaları uygulamayan hükümetin işi bu sefer zor. Kağıtlı-kağıtsız*, siyah-beyaz, homoseksüel-heteroseksüel kısacası ayrım yapmadan tüm kadınların dayanışma gösterdiği bu haklı mücadele patriyarkal otoriteyi korkutmaya devam edecek. Kadınların da dediği gibi “on lache rien”, yani “vazgeçmiyoruz!”