Ali Rıza AKSIN
  15-09-2020 19:42:00

YOL NASIL OLUŞTU?

Ocak, Göbeklitepe'den önce yerleşik hayata geçmeyi başaran klan topluluklarına verilen addır. Su ve av bölgelerine yakın bu insanlar köy benzeri (MÖ. 14 000-10 000) ilk yerleşkeleri oluşturmuşlardır. 

Göbeklitepe’de avcılık yaparak yaşayan klan liderleri hayvanlara hükmetmesini bilen, doğayla mücadelede diğerlerine göre özel yetenekleri olan bilge insanlardı.

Sonra klanlar, lider ve totemlerini kutsayarak Göbeklitepe'deki yerlerini aldılar. 40-50 kişilik gruplar halinde yaşayan bu topluluklarda ateş hayati derecede önemliydi. Ateşi yakmak zor ve zahmetli olduğundan sık sık yenilenmesi gerekirdi. Ocak sahibi olmak, ateş sahibi olmak demekti. Ateşi yakan ve koruyan aile (pir-ana) ocağı temsil yetkisine de sahipti.

O günün temel sorunu; ateş sahibi olmak, hayvanlara hükmetmek (Avlamak, onlardan korunmak, evcilleştirmek) ve yabani bitkileri tanımaktı. Klanlar (ocaklar) bu yetilere haiz, tecrübeli, yaşlı proto pirlerden (dedelerden) oluşurdu.

Göbeklitepe'nin hiyerarşisi doğayla mücadele içinde oluşmuş gönüllü bir oluşumdu. Zamanla Ocaklar, totemleri etrafında bir hukuk, bir ahlak, bir kültür geliştirdiler. Klanın karekteri; inancı, yaşam biçimi ve alışkanlığı totemine de yansırdı. Yılan, aslan, akrep, turna, tilki, öküz, domuz, kurt, çakal vs.

Dil, 100, bilemedim 200 kelimeyi geçmezdi. Ariyan dil grubunu ( Hint Avrupa dil grubunu) oluşturan ortak kelime ve köklerin burada oluştuğunu, buradan Mezopotamya’ya, İran’a, Hindistan’a ve Batı’ya yayıldığını düşünüyoruz. İlk giyinme Postlu/Kürklü örtünme, yaz-bahar aylarında cinsel uzuvları örtmekle sınırlıydı. O  dönem ve sonraki binlerce yıl içinde çıplaklık hiç de yadırganmadı. (Göbeklitepede doğum yapan kadın figürü, Urfa Balıklı Göl'ün çıplak heykeli ve Sümerlerin bağlama çalan çıplak dedesi, Zigguratlarda ibadet maksadıyla yapılan cinsel hizmetler, çıplaklığın ve cinselliğin hiç de ayıp olmadığını kanıtlar bize.) 

İlk liderler, garip sesler çıkaran, ateşle tanışık, üfürükçü, büyücü, bilge tiplerdi. Göbeklitepe'nin aslanı, turnası, öküzü ve diğer hayvanları, Nevaliçori'nin yılanlı insan başı, Ay ve Güneşe tapan değişik yapıdaki klanlara işaret eder.

Göbeklitepe’nin açılan bölümleri, yabani arpadan biranın yapıldığı Cilalı Taş devrinin son aşamasına tekabül eder.

Ateş yakma, kurban kesme, kanla mabedi sulama, dans etme, bira içme ve biranın iksiriyle kendinden geçme, embriyon aşamasındaki cemlere işaret eder.

Ay ve Güneşi (eril ile dişili) simgeleyen iki büyük taş ile, klan liderlerinden oluşan 12 dikili taş, cem halindeki bir topluluğu resmeder.

Göbeklitepe'deki bilinç henüz birey olmayı becerememiştir. Bireyin kendi başına bir önemi yoktur. Kendine değil, klanına, liderine ve tanrılarına aittir. O koşulların düşünme tarzı tamı tamına böyleydi. Klandan kopmak; karanlıkta kalmak, aç kalmak, kurda kuşa yem olmak demekti. Bireyin yeteneği, bilinci, araçları, hayatına yön veren doğa ile baş edecek güçte değildi. Birey, üyesi olduğu topluluğun aklını ve iradesini aşacak güçte değildi.

Komün bir tercih değil, nesnel koşulların insana dayattığı bir sonuçtu. Cinselliğin de böyle algılanması gerekir. Kadın henüz kimsenin malı değildir. "Eline, Diline, Beline" düsturu sınıflı toplumun oluştuğu ileriki bir döneme aittir. Kadını gözeten çok güçlü bir hukuk vardı; kadın istediği ile olur istemediğiyle olmazdı. Çocukların babaları bilinmezdi. Anneleri bilinirdi. Çocuklar anne üzerinden komüne aitti. Pek çok mabedde cinsel objelerin öne çıkıyor olması tesadüfi değildir.

O halde Göbeklitepe çok yönlü bir faaliyetin merkeziydi: 

1. Doğanın uyanışıyla 21 Mart veya 8 Nisanda yılda bir kere toplanılan bir yerdi. (8 Nisan Göbeklitepe halklarından Ezidilerin yıl başıdır da...)

2.  Göbeklitepe klanların takas merkeziydi. (bilgi, ürün, silah, alet, elbise vs)

3. Göbeklitepe kurban adama/tapınma, yeme içme, eğlenme, ve dans etme (kabaca ilk cem) yeriydi.

4. Göbeklitepe yeniden dirilmenin, çiftleşmenin, üremenin ve çoğalmanın ibadete dönüştüğü yerdi. Çiftleşme kutsal olduklarına inanılan klan (liderleriyle) yapılırdı. Göbeklitepenin doğum yapan kadın heykeli ve daha sonra oranın ziyaret olarak kutsanması bu amaca yöneliktir.

5. Göbeklitepe klanların buluşma, dayanışma ve kardeşleşme (müsavipleşme) yeriydi.  

Göbeklitepede, Ayın, Güneşin, değişik doğa güçlerinin, ocak ve ocak liderlerinin tanrı gibi algılandığı yerdi. Çünkü doğanın gücü karşısında birey hükümsüzdü; komünden (klandan) atılmanın karşılığı ölümdü. Görgü cemlerimizdeki düşkünlüğün kökeni oraya dayanır.

Toparlarsak;

-Bizdeki kurban kültünün temeli Göbeklitepe'ye dayanır. 

-Cemlerimizdeki dolu kültü Göbeklitepeye dayanır. Çünkü o gününün insanı, biranın o mest eden iksirinden tanrısal bir güç arardı.

-Semah ileride maddenin ve evrenin kendi içindeki devinimi olarak formüle edilse de, turna flörtünün taklitinden başka bir şey değildir.

https://www.facebook.com/dundarkoyu/videos/626899657411389/

-Göbeklitepe'de yapılan; kadın ile erkeğin flörtü, kadın ve erkeğin tanrı ile flörtü ve bu fölörtün kurban, içki ve dansla kutsanmasından başka bir şey değildir. 

-Turnaların zerafetine eşlik eden o sihirli, ahenkli, dokunaklı ses (avaz) ise, zamanla Alevilerin temel enstrümanına dönüşecektir. Bağlama ve müzik (deyiş) böyle oluşmuş böyle gelişmiştir.

-Ay ve Güneşi temsil yetkisine sahip en saygın ocağın önde gelen bilge ikilisi (Pir- Ana), zamanla Mürşit makamına dönüşür. 

-Diğer ocakların en ileri unsurları ise mürşit ile eşgüdüm içinde olan pirlere dönüşürler. 

-Ocaklar, Muhammed-Ali'den beri süregelen “asil kana” değil, Işığa (Ay ve Güneşe) tapan 12 Ocağa dayanırdı.

-12 Hizmet, Göbeklitepe’nin klanları arasındaki iş bölümü ve müsavipleşmedir. 12 Hizmet ve Müsavipleşme kişiler düzeyine indirgenmiştir. Bunun için tarımın keşfine (artı ürüne, bireye, ailenin keşfine) yani birkaç bin yıllık zamana ihtiyaç vardı.

-Cem Erkanı, Göbeklitepe’deki proto cemin (toplu ayinin) daha da geliştirilip zamanla evlere taşınmasından başka bir şey değildir. 

-"Ocak, Mürşit, Pir, Talip" eksenli görev bölüşümü, Göbeklitepede kabaca oluşan, ancak ileriki aşamalarda somutlaşarak bilince çıkarılan sosyal örgütlenmenin ta kendisidir.

-Alevilerdeki iç hiyerarşi üstün bir aklın icadı değildir; hayat içinde, doğayla mücadele içinde, denene sınana, ihtiyaçlar dahilinde oluşmuş bir gereklilikti.

-Göbeklitepeden sonraki birkaç bin yıl içinde, evcilleştirme ve tarımın keşfiyle yoğun bir üretim faaliyeti başladı. Klanlar zamanla kabilelere dönüştüler. Yanı sıra, mesleki gruplar, takas merkezleri ve artı ürün oluştu. 

-MÖ. 8000-7000'lerde nüfus 12 klandan 40 kabileye çıktı. Bunlardan hayvansal ve tarımsal faaliyetin dışında kalanlar, elit denen avcı-toplayıcı, silahlı kabilelerdi. Yer yer avcılık yapmış olsalar da asıl geçimlerini üretici kabilelerden aldıkları artı ürünle sağladılar.

-Yeni durum, anlaşmazlığa, belirsizliğe ve kabile liderlerinin "Kırklar Meclisi” ismiyle toplanmasına yol açtı. Hatta erki elinde bulunduran kabilenin zor kullanarak bu birliği sağladığını düşünüyoruz. Ailenin ortaya çıkışıyla Göbeklitepe’deki törensel-sembolik çiftleşmenin son bulduğunu ve toprağa gömüldüğünü varsayıyoruz. Enok’un (Hanok’un) kitabında geçen “Düşmüş Melekler Hihayesi” bu konu ile ilişki olmalı. Göbeklitepe yöre halkının ağzından ‘Gire Mıraza’ (Dilek Tepesi) veya “Xerawreşk” (Kara Harabe) olarak bilinir.   

-Muhtemelen Kırklar Meclisi, Karaca Dağın eteğinde (Aden Bahçeleri denen yerde) yapılmıştır. Söz konusu yer, şifalı su anlamına gelen Nevaliçori olabilir.  Üzüm orada ezilmiş, şarap orada içilmiş, 68 tür buğday orada bitmiş, “Kırklar Semahı” orada tutulmuş, "Birimiz Hepimiz Hepimiz Birimiz" diyen ilk Alevi manifestosu (konfederalizmi) orada yapılmıştır.

https://youtu.be/xrkBuEExRNI

-Zaten ileriki süreç, ayrışma, göçme ve devletleşme sürecidir. Erki elinde bulunduran, “Güneş-Aslan, Erkek” kültünü öne çıkaran avcı, ataerkil, elit kabileler ile hayvan ve tarım üretimine dayanan, “Ay, Öküz ve Kadını” öne çıkaran, eşitlikçi, barışçı kabileler olarak ayrıştılar. Orta ve Batı Andolu’ya göçenler bu gruba dahildir. Zagroslara,  Mezopotamya’ya ve Ortadoğuya yayılanlar bu gruba girer.  İlk kasaba ve kentler bu döneme denk gelir. (MÖ. 7 000- 6 000- 5 000)

-Kırklar Meclisi; 12 Ocağı, 12 Hizmeti, “Mürşit-Pir-Talip” ilişkisini korumuş, geliştirmiş ve sözlü bir manifestoya dökmüştür. Böylece son buzul çağından beri oluşan ekonomik, teknik, sosyal, kültürel birikim kaba hatlarıyla da olsa bilinçli ritüel ve örgütlülüğe dönüşmüştür.

Sonuç olarak, yolumuzu oluşturan ana ritüllerin Göbeklitepe ve öncesinde başladığını ve giderek zenginleştiğini söyleyebiliriz.

Toparlarsak, yolumuz bir kerede değil, 14 bin yıllık bir zaman dilimi içinde oluşmuştur. 

Aşk ile...

Ali Rıza Aksın

  Bu yazı 4942 defa okunmuştur.
  FACEBOOK YORUM
Yorum
  YAZARIN DİĞER YAZILARI
PUAN DURUMU
Takım O G M B A Y P AV
1 Galatasaray 30 26 1 3 68 20 81 +48
2 Fenerbahçe 30 25 1 4 79 25 79 +54
3 Trabzonspor 30 15 11 4 51 40 49 +11
4 Beşiktaş 30 14 12 4 40 36 46 +4
5 Kasımpaşa 30 12 11 7 53 55 43 -2
6 Başakşehir FK 30 12 12 6 38 35 42 +3
7 Çaykur Rizespor 30 12 12 6 36 47 42 -11
8 Antalyaspor 30 10 9 11 35 33 41 +2
9 Adana Demirspor 30 9 9 12 46 39 39 +7
10 Alanyaspor 30 9 9 12 38 42 39 -4
11 Sivasspor 30 9 10 11 36 43 38 -7
12 Samsunspor 30 10 14 6 35 41 36 -6
13 Kayserispor 30 10 11 9 36 43 36 -7
14 MKE Ankaragücü 30 7 11 12 36 39 33 -3
15 Hatayspor 30 7 11 12 36 40 33 -4
16 Konyaspor 30 7 11 12 31 42 33 -11
17 Gaziantep FK 30 8 15 7 34 44 31 -10
18 Fatih Karagümrük 30 7 14 9 34 38 30 -4
19 Pendikspor 30 7 15 8 34 61 29 -27
20 İstanbulspor 30 3 20 7 22 55 13 -33
Takım O G M B A Y P AV
1 Eyüpspor 27 21 5 1 64 23 64 +41
2 Göztepe 27 17 5 5 45 15 56 +30
3 Sakaryaspor 27 13 6 8 41 28 47 +13
4 Çorum FK 27 13 8 6 44 28 45 +16
5 Kocaelispor 27 13 8 6 39 31 45 +8
6 Bodrumspor 27 12 7 8 35 19 44 +16
7 Boluspor 27 12 8 7 26 28 43 -2
8 Bandırmaspor 27 11 8 8 37 24 41 +13
9 Gençlerbirliği 27 10 7 10 31 26 40 +5
10 Erzurumspor FK 27 10 7 10 26 21 37 +5
11 Ümraniyespor 27 9 12 6 32 39 33 -7
12 Keçiörengücü 27 8 11 8 24 33 32 -9
13 Manisa FK 27 7 10 10 33 33 31 0
14 Şanlıurfaspor 27 6 12 9 23 30 27 -7
15 Tuzlaspor 27 7 14 6 26 43 27 -17
16 Adanaspor 27 8 16 3 21 40 27 -19
17 Altay 27 5 19 3 12 55 15 -43
18 Giresunspor 27 2 21 4 12 55 7 -43
Takım O G M B A Y P AV
1 Esenler Erokspor 30 21 5 4 67 26 67 +41
2 Bucaspor 1928 30 18 3 9 46 19 63 +27
3 Van Spor FK 30 19 5 6 50 31 63 +19
4 1461 Trabzon FK 30 16 6 8 56 32 56 +24
5 Yeni Mersin İdman Yurdu 30 15 6 9 42 25 54 +17
6 Ankaraspor 31 14 6 11 39 26 53 +13
7 Ankara Demirspor 30 13 12 5 35 32 44 +3
8 Karacabey Belediye Spor 31 11 10 10 32 29 43 +3
9 Beyoğlu Yeniçarşıspor 30 12 13 5 35 31 41 +4
10 Diyarbekir Spor 30 11 12 7 32 30 40 +2
11 Kırklarelispor 31 9 12 10 24 34 37 -10
12 Hes İlaç Afyonspor 30 8 11 11 18 28 35 -10
13 Nazilli Belediyespor 31 10 13 8 35 49 35 -14
14 Altınordu 30 8 12 10 34 31 34 +3
15 Serik Belediyespor 31 8 13 10 25 34 34 -9
16 Zonguldak Kömürspor 30 7 15 8 29 49 26 -20
17 Kırşehir Futbol SK 31 5 20 6 28 61 21 -33
18 Bursaspor 30 5 17 8 22 50 20 -28
19 Adıyaman FK 30 3 22 5 20 52 14 -32
Takım O G M B A Y P AV
1 Aliağa Futbol A.Ş. 24 17 0 7 50 12 58 +38
2 Kepezspor FAŞ 23 18 1 4 47 11 58 +36
3 52 Orduspor FK 24 12 7 5 30 22 41 +8
4 Ayvalıkgücü Belediyespor 23 11 6 6 28 19 39 +9
5 Edirnespor 23 11 8 4 37 22 37 +15
6 İnegöl Kafkas GK 23 9 6 8 24 23 35 +1
7 Mardin 1969 Spor 23 10 9 4 31 26 34 +5
8 K.Çekmece Sinopspor 24 9 9 6 33 25 33 +8
9 Artvin Hopaspor 23 8 8 7 30 22 31 +8
10 Karabük İdmanyurdu Spor 23 9 10 4 21 31 31 -10
11 Talasgücü Belediyespor 24 8 14 2 24 37 26 -13
12 Kırıkkalegücü FK 23 6 12 5 18 29 23 -11
13 Gümüşhanespor 24 4 11 9 18 37 21 -19
14 Malatya Arguvanspor 23 2 17 4 9 40 10 -31
15 Tarsus İdman Yurdu 23 2 18 3 16 60 9 -44
Tarih Ev Sahibi Sonuç Konuk Takım
 02/04/2024 İstanbulspor vs Çaykur Rizespor
 02/04/2024 Antalyaspor vs MKE Ankaragücü
 02/04/2024 Galatasaray vs Hatayspor
 02/04/2024 Gaziantep FK vs Alanyaspor
 03/04/2024 Sivasspor vs Fatih Karagümrük
 03/04/2024 Fenerbahçe vs Adana Demirspor
 03/04/2024 Kayserispor vs Kasımpaşa
 03/04/2024 Konyaspor vs Trabzonspor
 04/04/2024 Başakşehir FK vs Beşiktaş
 04/04/2024 Samsunspor vs Pendikspor
Tarih Ev Sahibi Sonuç Konuk Takım
 02/04/2024 Keçiörengücü vs Çorum FK
 02/04/2024 Şanlıurfaspor vs Sakaryaspor
 02/04/2024 Boluspor vs Gençlerbirliği
 02/04/2024 Manisa FK vs Bodrum FK
 03/04/2024 Tuzlaspor vs Ümraniyespor
 03/04/2024 Adanaspor vs Eyüpspor
 03/04/2024 Altay vs Bandırmaspor
 03/04/2024 Kocaelispor vs Göztepe
 04/04/2024 Erzurumspor FK vs Giresunspor
Tarih Ev Sahibi Sonuç Konuk Takım
 03/04/2024 Diyarbekir Spor vs Nazilli Belediyespor
 03/04/2024 Esenler Erokspor vs Beyoğlu Yeniçarşıspor
 03/04/2024 Hes İlaç Afyonspor vs Altınordu
 03/04/2024 Kırklarelispor vs Bucaspor 1928
 03/04/2024 Kırşehir Futbol SK vs Adıyaman FK
 03/04/2024 Van Spor FK vs Ankaraspor
 03/04/2024 Yeni Mersin İdman Yurdu vs Karacabey Belediye Spor
 03/04/2024 Zonguldak Kömürspor vs Bursaspor
 03/04/2024 1461 Trabzon FK vs Ankara Demirspor
 03/04/2024 Kırklarelispor - Bucaspor 1928 Kırklarelispor ligde evindeki son 5 maçında hiç kaybetmedi  Kırklarelispor yenilmez
 03/04/2024 Diyarbekir Spor - Nazilli Belediyespor Diyarbekir Spor ligdeki son 5 maçında hiç kazanamadı  Nazilli Belediyespor yenilmez
 03/04/2024 Van Spor FK - Ankaraspor Van Spor FK ligde evindeki son 7 maçını kazandı  Van Spor FK kazanır
Tarih Ev Sahibi Sonuç Konuk Takım
 03/04/2024 Artvin Hopaspor vs Edirnespor
 03/04/2024 Ayvalıkgücü Belediyespor vs Gümüşhanespor
 03/04/2024 K.Çekmece Sinopspor vs İnegöl Kafkas GK
 03/04/2024 Malatya Arguvanspor vs Kepezspor FAŞ
 03/04/2024 Mardin 1969 Spor vs Aliağa Futbol A.Ş.
 03/04/2024 Tarsus İdman Yurdu vs Kırıkkalegücü FK
 03/04/2024 52 Orduspor FK vs Karabük İdmanyurdu Spor
 03/04/2024 52 Orduspor FK - Karabük İdmanyurdu Spor 52 Orduspor FK ligde evindeki son 5 maçını kazandı  52 Orduspor FK kazanır
 03/04/2024 Tarsus İdman Yurdu - Kırıkkalegücü FK Kırıkkalegücü FK ligde deplasmandaki son 8 maçında hiç kazanamadı  Tarsus İdman Yurdu yenilmez
HABER ARŞİVİ
GAZETEMİZ
Tüm Anketler
Web sitemize nasıl ulaştınız?
ŞANS OYUNLARI
BİZİ TAKİP EDİN
  • YUKARI