Ali YILDIRIM
  26-10-2020 11:27:00

ALEVİ COĞRAFYASININ BOYUTLARI

Alevi inanç ve kültürü tarih boyunca yaşamış olduğu tüm baskı, zulüm ve kıyım politikalarına karşı çok büyük bir coğrafyada varlığını sürdürmektedir. Anadolu'nun en doğusundan Balkanlara kadar uzanan geniş bir alana yayılan Alevilik başka din ve inançlara karşı insani yaklaşımı ile barış içerisinde birlikte yaşamayı gerçekleştirmekte zorluk çekmemiştir.

Alevi yolu kendi temel esaslarının yanısıra üzerinde yer aldığı coğrafyanın değerlerini de bünyesine alarak daha da zenginleşip kökleşmiştir. Alevilik genetiğine uyum gösteren her bir yerel unsuru özümseyerek yaşama güç ve alanını daha da sağlam kılmıştır.

Bir çok bölgede Alevi kutsal mekanları çok taraflı inanç merkezi olarak farklı inanç mensuplarınca da bu nedenle saygı görüp takdis edilmiştir. Kutsalın içiçe geçmesi durumu kadim inançların esas unsurların farklı adlarla çağrılmasına rağmen özünün bir olmasından ileri gelir. Sözgelimi Hacı Bektaş Dergahı yakın zamanlara kadar bir başka ermişe atfen bölge Hıristiyanlarıca da ziyaret ediliyor ve büyük saygı görüyordu.

Alevilikte kutsalın bilgisi ile hayatın bilgisi bütünleşiktir.

Bu nedenledir ki dünyevi bir karakter gösteren Alevi inanç pratiklerinin yanısıra hayata dair tüm bilgilerinde biriktirilip dolaşıma sokulan mekanlar olmuştur inanç merkezleri.

Hayatın ve dünyanın bilgisi insanların çeşitli hastalıklarının tedavisinde, hastalanan hayvanların iyileştirilmesinde, bağ, bahçe, tarım işlerine dair tecrübelerde, mevsimlere, iklime ve hava durumlarına dair öngörülerde çok somut işlevler görmüştür.

Alevilik kutsalın içinde yaşamak, kutsalın bir parçası haline gelmektir bu boyutuyla. Doğal ve doğa inançlarının temel özelliklerini Alevi yoluna dair her bir ritüelde de görmemiz mümkündür.

Alevilik insanın eşitlikçi doğal durumunun bir inançsal ifadesidir. O nedenledir ki her türlü hiyerarşinin, her türlü iktidarın dışındadır. Bu varoluş hali Aleviliğin kutsal anlayışını şekillendirir. Alevi yolunda kutsalla ilişki ekmek yer su içer gibi doğal bir şekilde gelişir.

Alevi inancında kutsal ve dolayısıyla kutsal mekan olgusu Alevi cana hükmeden, onu baskılayan otoriteryen bir nitelik taşımaz, tam tersine onu özgürleştiren, hayata bağlayan, yaşamı anlamlandıran bir karakter gösterir.

Alevi yolunda şu bilinç açık ve nettir: Gerek doğal kutsal mekanların gerekse insan eliyle inşa edilen kutsal mekanların anlam ve varlığı tümüyle insan varlığına bağlıdır. Kutsal, insan doğasının farklı ihtiyaçlarına cevap vermek üzere inşa edilmişse, esas olarak eşitlikçi toplumun kutsalını başka türlü tasavvur etmek de mümkün olmamalıdır.

İnsan zaman ve mekan üzerinde tezahür eder. Bu anlamıyla Alevilik zamansız ve mekansız bir varlığa, bir duruma, bir olaya inancında, anlatısında, mitolojisinde yer vermez. Somutluk, elle tutulur olma, dokunabilme fiilen gerçekleşmese bile illa ki olasılıklar dahilinde yer almalıdır.

Zaman ve mekan ötesine geçen Hızır gibi erenler, ulular, ermişler sonuç olarak kerametlerini elle tutulur bir dünyada gerçekleştirirler. Bu durumda reel ve rasyonel boyutun dışına çıkan bir ermişten değil, ete kemiğe bürünmüş bir gerçekliktir kerametin öznesi.

İnsan insanın Hızırıdır ifadesi bu düşünce tarzını çok yalın ve olağanüstü bir derinlikte dile getirir.

Bu kadar geniş bir coğrafi alana yayılan ve bu kadar büyük baskılara maruz kalan bir inanç/kültür kendisini nasıl var edebilmiştir?

Farklılıkları zenginlik olarak niteleyip "yol bir, sürek binbir" diyerek bütünlüklü bir Alevi inanç/kültüründen sözedebiliyorsak bir gizil tarihsel yapılanmanın varlığı gerekmez mi?

Bu varoluşun bir sırrı var mıdır?

Acaba "Kutsal" mekanlar ve mekanlarda üretilen kutsal "bilgiler" bu sır konusunda bize ne söyler?

Sırrı sır edenin demine hü ifadesi ile kastedilenler kimlerdir?

Erenlerle evliyalarla dergahlarla pirlerle somut bir muhabbet içerisinde olan Alevi can gerçekliğin bilincinin dışına çıkarak metafizik alanında mı yürüyüşünü sürdürür?

Kuşkusuz Alevilik farklı tarihsel konaklarda kendini tekrar tekrar yenileyerek, somut ihtiyaçlar karşısında somut çözümler geliştirerek tarihsel bir insanlık kültür ve mirası olarak günümüze ulaşmıştır. Özü aynı kalsa da tarihin derinliklerinde Aleviliğin farklı görünümlerinin bulunmuş olması muhakkaktır. Bugün tarihte yaşanmışlıklarla ilgili elbette bir tercih yapamayız.

Bu durumda esas olan ALEVİLİĞİN ÖZÜnü görmek, bilmek, anlamak ve onu klavuz edinmek olmalıdır.

Bozatlı Hızır Yardımcımız olsun!

Ali Yıldırım

 

 

 

 

 

 

 

  Bu yazı 6414 defa okunmuştur.
  FACEBOOK YORUM
Yorum
  YAZARIN DİĞER YAZILARI
PUAN DURUMU
Takım O G M B A Y P AV
1 Galatasaray 30 26 1 3 68 20 81 +48
2 Fenerbahçe 30 25 1 4 79 25 79 +54
3 Trabzonspor 30 15 11 4 51 40 49 +11
4 Beşiktaş 30 14 12 4 40 36 46 +4
5 Kasımpaşa 30 12 11 7 53 55 43 -2
6 Başakşehir FK 30 12 12 6 38 35 42 +3
7 Çaykur Rizespor 30 12 12 6 36 47 42 -11
8 Antalyaspor 30 10 9 11 35 33 41 +2
9 Adana Demirspor 30 9 9 12 46 39 39 +7
10 Alanyaspor 30 9 9 12 38 42 39 -4
11 Sivasspor 30 9 10 11 36 43 38 -7
12 Samsunspor 30 10 14 6 35 41 36 -6
13 Kayserispor 30 10 11 9 36 43 36 -7
14 MKE Ankaragücü 30 7 11 12 36 39 33 -3
15 Hatayspor 30 7 11 12 36 40 33 -4
16 Konyaspor 30 7 11 12 31 42 33 -11
17 Gaziantep FK 30 8 15 7 34 44 31 -10
18 Fatih Karagümrük 30 7 14 9 34 38 30 -4
19 Pendikspor 30 7 15 8 34 61 29 -27
20 İstanbulspor 30 3 20 7 22 55 13 -33
Takım O G M B A Y P AV
1 Eyüpspor 27 21 5 1 64 23 64 +41
2 Göztepe 27 17 5 5 45 15 56 +30
3 Sakaryaspor 27 13 6 8 41 28 47 +13
4 Çorum FK 27 13 8 6 44 28 45 +16
5 Kocaelispor 27 13 8 6 39 31 45 +8
6 Bodrumspor 27 12 7 8 35 19 44 +16
7 Boluspor 27 12 8 7 26 28 43 -2
8 Bandırmaspor 27 11 8 8 37 24 41 +13
9 Gençlerbirliği 27 10 7 10 31 26 40 +5
10 Erzurumspor FK 27 10 7 10 26 21 37 +5
11 Ümraniyespor 27 9 12 6 32 39 33 -7
12 Keçiörengücü 27 8 11 8 24 33 32 -9
13 Manisa FK 27 7 10 10 33 33 31 0
14 Şanlıurfaspor 27 6 12 9 23 30 27 -7
15 Tuzlaspor 27 7 14 6 26 43 27 -17
16 Adanaspor 27 8 16 3 21 40 27 -19
17 Altay 27 5 19 3 12 55 15 -43
18 Giresunspor 27 2 21 4 12 55 7 -43
Takım O G M B A Y P AV
1 Esenler Erokspor 30 21 5 4 67 26 67 +41
2 Bucaspor 1928 30 18 3 9 46 19 63 +27
3 Van Spor FK 30 19 5 6 50 31 63 +19
4 1461 Trabzon FK 30 16 6 8 56 32 56 +24
5 Yeni Mersin İdman Yurdu 30 15 6 9 42 25 54 +17
6 Ankaraspor 31 14 6 11 39 26 53 +13
7 Ankara Demirspor 30 13 12 5 35 32 44 +3
8 Karacabey Belediye Spor 31 11 10 10 32 29 43 +3
9 Beyoğlu Yeniçarşıspor 30 12 13 5 35 31 41 +4
10 Diyarbekir Spor 30 11 12 7 32 30 40 +2
11 Kırklarelispor 31 9 12 10 24 34 37 -10
12 Hes İlaç Afyonspor 30 8 11 11 18 28 35 -10
13 Nazilli Belediyespor 31 10 13 8 35 49 35 -14
14 Altınordu 30 8 12 10 34 31 34 +3
15 Serik Belediyespor 31 8 13 10 25 34 34 -9
16 Zonguldak Kömürspor 30 7 15 8 29 49 26 -20
17 Kırşehir Futbol SK 31 5 20 6 28 61 21 -33
18 Bursaspor 30 5 17 8 22 50 20 -28
19 Adıyaman FK 30 3 22 5 20 52 14 -32
Takım O G M B A Y P AV
1 Aliağa Futbol A.Ş. 24 17 0 7 50 12 58 +38
2 Kepezspor FAŞ 23 18 1 4 47 11 58 +36
3 52 Orduspor FK 24 12 7 5 30 22 41 +8
4 Ayvalıkgücü Belediyespor 23 11 6 6 28 19 39 +9
5 Edirnespor 23 11 8 4 37 22 37 +15
6 İnegöl Kafkas GK 23 9 6 8 24 23 35 +1
7 Mardin 1969 Spor 23 10 9 4 31 26 34 +5
8 K.Çekmece Sinopspor 24 9 9 6 33 25 33 +8
9 Artvin Hopaspor 23 8 8 7 30 22 31 +8
10 Karabük İdmanyurdu Spor 23 9 10 4 21 31 31 -10
11 Talasgücü Belediyespor 24 8 14 2 24 37 26 -13
12 Kırıkkalegücü FK 23 6 12 5 18 29 23 -11
13 Gümüşhanespor 24 4 11 9 18 37 21 -19
14 Malatya Arguvanspor 23 2 17 4 9 40 10 -31
15 Tarsus İdman Yurdu 23 2 18 3 16 60 9 -44
Tarih Ev Sahibi Sonuç Konuk Takım
 02/04/2024 İstanbulspor vs Çaykur Rizespor
 02/04/2024 Antalyaspor vs MKE Ankaragücü
 02/04/2024 Galatasaray vs Hatayspor
 02/04/2024 Gaziantep FK vs Alanyaspor
 03/04/2024 Sivasspor vs Fatih Karagümrük
 03/04/2024 Fenerbahçe vs Adana Demirspor
 03/04/2024 Kayserispor vs Kasımpaşa
 03/04/2024 Konyaspor vs Trabzonspor
 04/04/2024 Başakşehir FK vs Beşiktaş
 04/04/2024 Samsunspor vs Pendikspor
Tarih Ev Sahibi Sonuç Konuk Takım
 02/04/2024 Keçiörengücü vs Çorum FK
 02/04/2024 Şanlıurfaspor vs Sakaryaspor
 02/04/2024 Boluspor vs Gençlerbirliği
 02/04/2024 Manisa FK vs Bodrum FK
 03/04/2024 Tuzlaspor vs Ümraniyespor
 03/04/2024 Adanaspor vs Eyüpspor
 03/04/2024 Altay vs Bandırmaspor
 03/04/2024 Kocaelispor vs Göztepe
 04/04/2024 Erzurumspor FK vs Giresunspor
Tarih Ev Sahibi Sonuç Konuk Takım
 03/04/2024 Diyarbekir Spor vs Nazilli Belediyespor
 03/04/2024 Esenler Erokspor vs Beyoğlu Yeniçarşıspor
 03/04/2024 Hes İlaç Afyonspor vs Altınordu
 03/04/2024 Kırklarelispor vs Bucaspor 1928
 03/04/2024 Kırşehir Futbol SK vs Adıyaman FK
 03/04/2024 Van Spor FK vs Ankaraspor
 03/04/2024 Yeni Mersin İdman Yurdu vs Karacabey Belediye Spor
 03/04/2024 Zonguldak Kömürspor vs Bursaspor
 03/04/2024 1461 Trabzon FK vs Ankara Demirspor
 03/04/2024 Kırklarelispor - Bucaspor 1928 Kırklarelispor ligde evindeki son 5 maçında hiç kaybetmedi  Kırklarelispor yenilmez
 03/04/2024 Diyarbekir Spor - Nazilli Belediyespor Diyarbekir Spor ligdeki son 5 maçında hiç kazanamadı  Nazilli Belediyespor yenilmez
 03/04/2024 Van Spor FK - Ankaraspor Van Spor FK ligde evindeki son 7 maçını kazandı  Van Spor FK kazanır
Tarih Ev Sahibi Sonuç Konuk Takım
 03/04/2024 Artvin Hopaspor vs Edirnespor
 03/04/2024 Ayvalıkgücü Belediyespor vs Gümüşhanespor
 03/04/2024 K.Çekmece Sinopspor vs İnegöl Kafkas GK
 03/04/2024 Malatya Arguvanspor vs Kepezspor FAŞ
 03/04/2024 Mardin 1969 Spor vs Aliağa Futbol A.Ş.
 03/04/2024 Tarsus İdman Yurdu vs Kırıkkalegücü FK
 03/04/2024 52 Orduspor FK vs Karabük İdmanyurdu Spor
 03/04/2024 52 Orduspor FK - Karabük İdmanyurdu Spor 52 Orduspor FK ligde evindeki son 5 maçını kazandı  52 Orduspor FK kazanır
 03/04/2024 Tarsus İdman Yurdu - Kırıkkalegücü FK Kırıkkalegücü FK ligde deplasmandaki son 8 maçında hiç kazanamadı  Tarsus İdman Yurdu yenilmez
HABER ARŞİVİ
GAZETEMİZ
Tüm Anketler
Web sitemize nasıl ulaştınız?
ŞANS OYUNLARI
BİZİ TAKİP EDİN
  • YUKARI