Barış AYDIN
  23-01-2023 14:39:00

ŞAH İSMAİL VE ALEVİLER!

İktidar uğruna öz Annesini öldüren, Azerbaycan ve Irak’ı işgal eden, yüzbinlerce insanı kılıçtan geçiren, 15 bin Kızılbaş Alevi’yi katleden Şah İsmail Alevi olabilir mi ?..

Şah İsmail’in Anadolu’da umut olarak görülmesinin maddi ve tarihsel koşullarını irdelediğimizde Şah İsmail ile Yavuz Selim arasındaki kavganın özünde Alevi, Müslüman meselesi olmadığını, asıl kavganın siyasal iktidar mücadelesi olduğu gerçeğidir

Alevilerin yıllarca düşündüklerinin aksine Şah İsmail ile Yavuz Selim arasındaki savaşın nedeni Alevilik ya da İslam değildir. Şah İsmail ile Osmanlılar arasındaki iktidar savaşı, yavuz tahta gelmeden önce Şah İsmail ile II. Beyazıt ve öncesine dayanmaktadır.

25 Nisan 1512′de Yavuz Sultan babasına darbe yaparak tahtı ele geçirir.

Tahtını sağlamlaştırmak için, önce babasını sonrada kardeşleri Şehinşah, Alemşah ve Mahmut’un hayattaki bütün oğullarını Musa, Emin, Mehmet ve Orhan’ı katleder. Daha sonra Manisa’daki kardeşi Şehzade Korkut’u öldürtmek için ordularını Manisa’ya gönderir. Yavuzun ordusu Manisa’ya yaklaştığın da şehzade Korkut canını kurtarmak için sarayı terk edip dağlara kaçar. 20 gün mağaralarda saklandı. Yavuz’un ordusu kısa sürede Korkut’un saklandığı yeri öğrendiler. Mağaranın etrafı kuşatıldı. Korkut teslim oldu. Yavuz’un vermiş olduğu özel emirle Korkut İstanbul’a getirilmeden öldürüldü.

Yavuz, bu defa ağabeyi şehzade Ahmed’e yöneldi. O’nu tuzağa düşürmek için devlet erbabı adına mektuplar göndererek İstanbul’a gelmesi halinde Selim’in yerine tahta çıkacağını yazdırdı. Şehzade Ahmet bu mektuplara kanarak Malatya’dan, Amasya’ya geçti. Orada kendisine bir ordu toplayarak Konya’ya oradan da Bursa’ya yöneldi. Bursa’da kardeşi Yavuz Selim tuzak kurmuştu, kendisini bekliyordu. Yenişehir Ovası’Ovasında Yavuz ile ağabeyi Ahmet arasında yapılan savaşta şehzade Ahmet mağlup oldu. Yaralı olarak Yavuz’un huzuruna çıkma talebinde bulundu ancak kabul edilmedi. Sinan Ağa tarafından yakalandığı yerde boğularak öldürüldü. Yavuz böylece İstanbul’a dönerek tahtını garantiye alır.

Şah İsmail ile Osmanlı arası gergindi. Osmanlı ordusu Şah İsmail’in ordusundan kat kat donanımlı olduğu için Şah İsmail savaşı göze alamıyordu. Şah İsmail, II. Beyazıtın öldürülmesinden sonra Yavuz Selim ile kardeşleri arasındaki yaşanılan iktidar savaşında doğan boşlukta yararlanmak ister, Osmanlı ordusunun zayıfladığını düşünür. Şah İsmail yeterli donanıma sahip olmamasına rağmen derhal harekete geçer. Orduları iki koldan Anadolu’ya girer. Şah İsmail’in ordularının Anadolu’ya girişi kısa sürede duyulur. Aleviler Şah İsmail hareketini sevinçle karşılarlar, destek verirler.

Yavuz Selim tahtını garantiye aldıktan sonra kısa sürede kalan güçlerini toparlar. Paşalarına hazırlanmaları için emir verir. 140.000 kişilik ordusuyla yola çıkar. Erzincan, Erzurum üzerinden İran’a yürüdü. Alevilerin Şah İsmail’e destek verdiğini duyan Yavuz Yol boyunca çoluk çocuk, yaşlı, kadın ayırt etmeksizin 50 binden fazla Alevi’yi katleder. O kadar zalimdi ki yaptığı zulümlere kendi askerlerinden de karşı çıkanlar olur. Onları da kılıçtan geçirir. 1514′de Çaldıran Ovasında Şah İsmail ordularıyla savaşa girer. Donanım olarak oldukça güçlü olan Yavuz Selim’in orduları, Şah İsmail ordularını bozguna uğratır. Şah İsmail yaralanır. Şah İsmail askerlerine geri çekilme emri verir, yaralı olarak İran’a kaçmak zorunda kalır.

Aleviler neden Şah İsmail desteklediler!

Yavuz Sultan Selim ile Şah İsmail’in karşılaşması oldukça önemli tarihi bir olaydır. Tarihi olduğu için kendi döneminde bakmak gerekir. Öncelikle ikisinin de hedefi başındaki devletin o zamanki haliyle saltanatın bekasıdır. Şah İsmail’in başında olduğu devlet dönemin Safevi İran’ıdır ve Şii’dir. Şah İsmail’in Anadolu’da Aleviler tarafından umut olarak görülmesinin maddi ve tarihsel koşullarını irdelediğimizde Şah İsmail arasındaki yaşanılan savaş bir Alevi Sünni savaşı değildir. Siyasal iktidar mücadelesi olduğu gerçeğidir. Aleviler Osmanlı zulmünden kurtulmak için, Şah İsmail’e destek verdiler. Şah İsmail in Osmanlıyı yeneceklerini düşündüler. Böylece Osmanlılardan kurtulacaklarını zan ettiler. Hiçte düşündükleri gibi olmadı. Şah İsmail yenilgi aldı. Bu savaşın faturası Alevilere çıkartıldı.

Şah İsmail ile Osmanlılar arasındaki iktidar savaşında Anadolu’da yaşayan Alevilere her açıdan zararı dokunmuştur. Bu savaşta çoluk-çocuk demeden 50 binden fazla Alevi katledildi. Alevilerin mal ve mülklerine el konuldu. Katliamdan sağ kurtulan Alevilerin bir bölümü daha sonra Balkan ülkelerine sürgün edildi. Ovada yaşayanlar ise arazilerini bırakarak kırsal alanlara dağlara çekildiler. Şehirlerde yaşayan Aleviler ise korkudan zaman içinde Sünnileştiler.

Bu savaştan sonra da Yavuz’un siyasi baskılarla verdirdiği fetvalar ile Yavuz’un ölümünden sonra da Anadolu’da yüz binlerce Alevi katledilmesi, çoluk çocuk gözetmeksizin kılıçtan geçirilmesi bugün hâlâ süren Alevi-Sünni gerginliğinin de ana sebebini oluşturmaktadır.

Tarihi irdelediğimizde Aleviler, Şah İsmail ile Yavuz Selim arasındaki savaşın asıl nedenini kavrayamadıklarından çok ağır bedeller ödediler. Şah İsmail’i savunurken Şii mezhebiyle tanıştılar. Bazı Aleviler Şii’leri Alevi sandılar. Bununla da yetinmediler zaman içinde Şii mezhebin kurucularını sahiplendiler. Alevilerin Şii Mezhebi ile yakın temasta olması Osmanlıların işine geldi. Şiiler Müslüman ve şeriatçı oldukları için yaşamlarını Kuran’a göre dizayn ederlerdi. Böylece Aleviler 1700 yılından sonra Kuran’la tanışmış oldular.

1840 yılında Abdülmecit’in Tahta gelişiyle birlikte, asimilasyon politikasına hız verdi. Kendi aslını inkâr eden Hızır Paşalardan özel çakma Alevi Dedeleri yetiştirir. Bunlara Ehl-i Beyt unvanını vererek Alevilerin yoğun olarak yaşadığı bölgelere gönderilir. Çakma Dedeler gittikleri yerlerde, “biz Ehlibeytiz, Ali soyundayız, esas Müslüman biziz” propagandası yaptılar. Böylece milyonlarca Alevi’yi İslam’ın içine çekerek Sünnileştirirler. Sonuç olarak Şah İsmail ile Yavuz Selim arasındaki savaşın mağdurları Aleviler olmuştur. Alevilerin Şii inancının kurucusu şeriatçı İmam Caferi Sadık’ı ve on iki İmamları sahiplenmeleri Alevilik İslam’ın bir mezhebi gibi gösterildi. Böylece Alevilerin asimile edilmesi kolaylaştırıldı. Şah İsmail savaşı Alevilere her açıdan zarar vermiştir.

Barış Aydın

  Bu yazı 1546 defa okunmuştur.
  FACEBOOK YORUM
Yorum
  YAZARIN DİĞER YAZILARI
PUAN DURUMU
Takım O G M B A Y P AV
1 Galatasaray 30 26 1 3 68 20 81 +48
2 Fenerbahçe 30 25 1 4 79 25 79 +54
3 Trabzonspor 30 15 11 4 51 40 49 +11
4 Beşiktaş 30 14 12 4 40 36 46 +4
5 Kasımpaşa 30 12 11 7 53 55 43 -2
6 Başakşehir FK 30 12 12 6 38 35 42 +3
7 Çaykur Rizespor 30 12 12 6 36 47 42 -11
8 Antalyaspor 30 10 9 11 35 33 41 +2
9 Adana Demirspor 30 9 9 12 46 39 39 +7
10 Alanyaspor 30 9 9 12 38 42 39 -4
11 Sivasspor 30 9 10 11 36 43 38 -7
12 Samsunspor 30 10 14 6 35 41 36 -6
13 Kayserispor 30 10 11 9 36 43 36 -7
14 MKE Ankaragücü 30 7 11 12 36 39 33 -3
15 Hatayspor 30 7 11 12 36 40 33 -4
16 Konyaspor 30 7 11 12 31 42 33 -11
17 Gaziantep FK 30 8 15 7 34 44 31 -10
18 Fatih Karagümrük 30 7 14 9 34 38 30 -4
19 Pendikspor 30 7 15 8 34 61 29 -27
20 İstanbulspor 30 3 20 7 22 55 13 -33
Takım O G M B A Y P AV
1 Eyüpspor 27 21 5 1 64 23 64 +41
2 Göztepe 27 17 5 5 45 15 56 +30
3 Sakaryaspor 27 13 6 8 41 28 47 +13
4 Çorum FK 27 13 8 6 44 28 45 +16
5 Kocaelispor 27 13 8 6 39 31 45 +8
6 Bodrumspor 27 12 7 8 35 19 44 +16
7 Boluspor 27 12 8 7 26 28 43 -2
8 Bandırmaspor 27 11 8 8 37 24 41 +13
9 Gençlerbirliği 27 10 7 10 31 26 40 +5
10 Erzurumspor FK 27 10 7 10 26 21 37 +5
11 Ümraniyespor 27 9 12 6 32 39 33 -7
12 Keçiörengücü 27 8 11 8 24 33 32 -9
13 Manisa FK 27 7 10 10 33 33 31 0
14 Şanlıurfaspor 27 6 12 9 23 30 27 -7
15 Tuzlaspor 27 7 14 6 26 43 27 -17
16 Adanaspor 27 8 16 3 21 40 27 -19
17 Altay 27 5 19 3 12 55 15 -43
18 Giresunspor 27 2 21 4 12 55 7 -43
Takım O G M B A Y P AV
1 Esenler Erokspor 30 21 5 4 67 26 67 +41
2 Bucaspor 1928 30 18 3 9 46 19 63 +27
3 Van Spor FK 30 19 5 6 50 31 63 +19
4 1461 Trabzon FK 30 16 6 8 56 32 56 +24
5 Yeni Mersin İdman Yurdu 30 15 6 9 42 25 54 +17
6 Ankaraspor 31 14 6 11 39 26 53 +13
7 Ankara Demirspor 30 13 12 5 35 32 44 +3
8 Karacabey Belediye Spor 31 11 10 10 32 29 43 +3
9 Beyoğlu Yeniçarşıspor 30 12 13 5 35 31 41 +4
10 Diyarbekir Spor 30 11 12 7 32 30 40 +2
11 Kırklarelispor 31 9 12 10 24 34 37 -10
12 Hes İlaç Afyonspor 30 8 11 11 18 28 35 -10
13 Nazilli Belediyespor 31 10 13 8 35 49 35 -14
14 Altınordu 30 8 12 10 34 31 34 +3
15 Serik Belediyespor 31 8 13 10 25 34 34 -9
16 Zonguldak Kömürspor 30 7 15 8 29 49 26 -20
17 Kırşehir Futbol SK 31 5 20 6 28 61 21 -33
18 Bursaspor 30 5 17 8 22 50 20 -28
19 Adıyaman FK 30 3 22 5 20 52 14 -32
Takım O G M B A Y P AV
1 Aliağa Futbol A.Ş. 24 17 0 7 50 12 58 +38
2 Kepezspor FAŞ 23 18 1 4 47 11 58 +36
3 52 Orduspor FK 24 12 7 5 30 22 41 +8
4 Ayvalıkgücü Belediyespor 23 11 6 6 28 19 39 +9
5 Edirnespor 23 11 8 4 37 22 37 +15
6 İnegöl Kafkas GK 23 9 6 8 24 23 35 +1
7 Mardin 1969 Spor 23 10 9 4 31 26 34 +5
8 K.Çekmece Sinopspor 24 9 9 6 33 25 33 +8
9 Artvin Hopaspor 23 8 8 7 30 22 31 +8
10 Karabük İdmanyurdu Spor 23 9 10 4 21 31 31 -10
11 Talasgücü Belediyespor 24 8 14 2 24 37 26 -13
12 Kırıkkalegücü FK 23 6 12 5 18 29 23 -11
13 Gümüşhanespor 24 4 11 9 18 37 21 -19
14 Malatya Arguvanspor 23 2 17 4 9 40 10 -31
15 Tarsus İdman Yurdu 23 2 18 3 16 60 9 -44
Tarih Ev Sahibi Sonuç Konuk Takım
 02/04/2024 İstanbulspor vs Çaykur Rizespor
 02/04/2024 Antalyaspor vs MKE Ankaragücü
 02/04/2024 Galatasaray vs Hatayspor
 02/04/2024 Gaziantep FK vs Alanyaspor
 03/04/2024 Sivasspor vs Fatih Karagümrük
 03/04/2024 Fenerbahçe vs Adana Demirspor
 03/04/2024 Kayserispor vs Kasımpaşa
 03/04/2024 Konyaspor vs Trabzonspor
 04/04/2024 Başakşehir FK vs Beşiktaş
 04/04/2024 Samsunspor vs Pendikspor
Tarih Ev Sahibi Sonuç Konuk Takım
 02/04/2024 Keçiörengücü vs Çorum FK
 02/04/2024 Şanlıurfaspor vs Sakaryaspor
 02/04/2024 Boluspor vs Gençlerbirliği
 02/04/2024 Manisa FK vs Bodrum FK
 03/04/2024 Tuzlaspor vs Ümraniyespor
 03/04/2024 Adanaspor vs Eyüpspor
 03/04/2024 Altay vs Bandırmaspor
 03/04/2024 Kocaelispor vs Göztepe
 04/04/2024 Erzurumspor FK vs Giresunspor
Tarih Ev Sahibi Sonuç Konuk Takım
 03/04/2024 Diyarbekir Spor vs Nazilli Belediyespor
 03/04/2024 Esenler Erokspor vs Beyoğlu Yeniçarşıspor
 03/04/2024 Hes İlaç Afyonspor vs Altınordu
 03/04/2024 Kırklarelispor vs Bucaspor 1928
 03/04/2024 Kırşehir Futbol SK vs Adıyaman FK
 03/04/2024 Van Spor FK vs Ankaraspor
 03/04/2024 Yeni Mersin İdman Yurdu vs Karacabey Belediye Spor
 03/04/2024 Zonguldak Kömürspor vs Bursaspor
 03/04/2024 1461 Trabzon FK vs Ankara Demirspor
 03/04/2024 Kırklarelispor - Bucaspor 1928 Kırklarelispor ligde evindeki son 5 maçında hiç kaybetmedi  Kırklarelispor yenilmez
 03/04/2024 Diyarbekir Spor - Nazilli Belediyespor Diyarbekir Spor ligdeki son 5 maçında hiç kazanamadı  Nazilli Belediyespor yenilmez
 03/04/2024 Van Spor FK - Ankaraspor Van Spor FK ligde evindeki son 7 maçını kazandı  Van Spor FK kazanır
Tarih Ev Sahibi Sonuç Konuk Takım
 03/04/2024 Artvin Hopaspor vs Edirnespor
 03/04/2024 Ayvalıkgücü Belediyespor vs Gümüşhanespor
 03/04/2024 K.Çekmece Sinopspor vs İnegöl Kafkas GK
 03/04/2024 Malatya Arguvanspor vs Kepezspor FAŞ
 03/04/2024 Mardin 1969 Spor vs Aliağa Futbol A.Ş.
 03/04/2024 Tarsus İdman Yurdu vs Kırıkkalegücü FK
 03/04/2024 52 Orduspor FK vs Karabük İdmanyurdu Spor
 03/04/2024 52 Orduspor FK - Karabük İdmanyurdu Spor 52 Orduspor FK ligde evindeki son 5 maçını kazandı  52 Orduspor FK kazanır
 03/04/2024 Tarsus İdman Yurdu - Kırıkkalegücü FK Kırıkkalegücü FK ligde deplasmandaki son 8 maçında hiç kazanamadı  Tarsus İdman Yurdu yenilmez
HABER ARŞİVİ
GAZETEMİZ
Tüm Anketler
Web sitemize nasıl ulaştınız?
ŞANS OYUNLARI
BİZİ TAKİP EDİN
  • YUKARI