Erdoğan YALGIN
  19-10-2022 10:48:00

Dersim’de Kadın Anaların Avuç İçi Öpülür

Dersim’de; Réya/Raa Heqi inancında, Kırk yaşını doldurmuş, “Poré hinaré < kına saçlı“ Kadın Anaların sağ elinin içi öpülür. Selamlaşma anında Kadın Ana; selamlaştığı kişiye, elinin üstünü asla öptürmez! Kadın Ana; selamlaştığı kişinin yüzünü, iki avcunun içine alırken, işte tam da o anda, Kadın Anaya saygının gereği sağ elinin içi öpülür. El, vücudun en kutsal organlarından biridir. Alevilik inancında bu kavramlar önemlidir. Kürtçede El “dest“ tir. Dest dan < el vermek, ikrar vermektir. Deşt ise “düz ova“ manasına gelirken; De (i)stûr “İzin, bir şeyi yapmak için karşıya verilen özgürlük, tutulacak yol, kural-kaidelerdir…!“ Bütün bu doneler, bu arkaik inancın Kurmanci dilindeki temel kavramlarıdır.

Hal-hatır da sorulan bu selamlaşma ritüeli sırasında, Kadın Anaya Kürtçe/Kurmanci dilinde; “Hindir a destan paç é/maç é dikim“ yani “Elinin içini öperim!“ Yada “Kef a dest a ravüsandim“ denilir. Yani, “Elinin köpüğünü öperim!“ Bu “Hindir a dest ve Kef a dest“ kavramlarının açılımları, sayfalarca aktarımlar yazabileceğimiz çok derinlikli bâtıni manalar içermektedir. Burada da görüldüğü gibi bir inanç; ancak kendi niyaz diliyle yaşar ve dış asimilasyona karşı direnebilir!

Peki neden Kadın Ana’nın elinin üstü değil de İçi öpülür? Bu konuda yaşlılar (Rü sipiler), bir çok veri sıralarlar. Bunlardan en önemlisi ve başat olanı, Kadın Ananaın sabahın erken saatinde Güneş huzurunda, doğaçlama (Gılbang) dua’ya durması gösterilir. Buna göre;

- Kadın Ana, güneşin ilk ışınları karşısında Güneşe doğru, güneşin altında ona ellerini açar ve dualarla-yakarışlarla, tazim‘de bulunur. Sonra da güneşle yıkadığı elleriyle yüzünü avuçlar. Aslında değişime uğrayan o dizelerin kaynağı burasıdır. Hani o “yüze tutulan ayna“ var dı ya; O ayna, “Kadın Ananın kutsal elidir. Görünen, his edilen ise güneşin yüze yansıyan ilk ışınlarıdır!“ Yani Dersim’de Kadınlar, sabahın erken saatlerinde güneşle yıkar yüzünü. Güneşe açılan ellerin kutsiyeti, Mezopotamya coğrafyasında Antik çağlardan beri süregelmiştir. Bu vesileyle bir çok kabartmalarda “el“ resimleri çizilmiştir. Bu çizilen eller, “Tanrının eli“ olarak deşifre edilmiştir. Bu nedenle Réya/Raa Heqi inancında, rızalık temelinde eşitlik; “el ele el hakka“ distûr’uyla benimsenmiştir. Bu müthiş bir köksel sürekliliktir!

- “Hindir a dest“ < Elin içi, avucun içi. Kürtçede Hindir (-ûr) Vücüttaki “göbek/karın kısmının içine“ denir. Dolayısıyla Kadın Ananın “avuç içi“, insanın varoluş sürecinin başlangıç noktasını oluşturur. Bundandır ki; Kadın Ananın avuç içi, aynı zamanda rahime benzetilir. Avuç içi çizgileri, rahimin kılcal damarlarıdır. Semah figürlüdür. İki elin parmak uçlarının birleşmesiyle, sembolik bir dünya vücuda getirilir. Ellerle oluşturulan bu dünya, bir hamile kadına benzetilir. Bu nedenle “Hindir a dest“ ile “iç organların, rahimin bulunduğu yere“ atıf yapılır. Kadın Ana selamlaşma anında yüzünü ellerinin içine, avcuna aldığı o kişiyi “öz evladı“ gibi görür. Ona şefkatle yaklaşır. Yüzünü öperken, evladına dualar eder gibi Hak’ka seslenir. Yüzü avuçlanan da, Kadın Anayı “öz Annesi“ gibi algılar ve Ona, saygıyla teslim eder kendini. Bu müthiş bir buluşmadır!

- Bir diğer tanımı olan “Kef a dest“ < Sabun köpüğü manasında kullanılmaktadır. Kef, Kaf < sabun köpüğüdür. Bir başka deyişle “Kef“ kaynatılan yada çalkalanan suların, sütün üzerinde oluşan berrak kabartmalardır! Tıpkı Munzur gözelerinin köpüksü suyu gibi. Dolayısıyla öpülen Kadın Ananın avuç içinin, bu “sabun köpüğü“ kadar temiz olduğu anlatılmaktadır. Aslında burada öpülen “kef a dest“, aynı zamanda “saf suların ve bolluk bereketin“ sahibesi/tanrıçası olan Anahita’nın elidir. Mezopotamya'da Kadın Analar, felsefi açıdan Anahita ile anlamlandırılmıştır. Öyle ya; her sabah güneşle yıkanan eller, ısının, ışının ve de dişil enerjinin deposudur. Elbette bu kutsal ellerin içi, öpülmelidir. Bu müthiş bir sanatsal tasarımdır!

Sonuç :

Müslüman dünyasında Kabe’ye, Hac’a gidip-gelenlerin yakınlarıyla ilk buluşmalarında, bazen avuç içleri öpülür. Bunun nedeni ise o ellerin sadece; “Hacer ül Esverd taşına“ dokunmuş olmasındandır. Zamanla bu unutulur ve tekrar el üstü öpülmeye devam edilir.

Şimdi varın aradaki bu derinlikli farkı, artık siz tezahür edin lütfen! Bu da müthiş bir ayırımdır! Hak ile kalın!

  Bu yazı 3229 defa okunmuştur.
  FACEBOOK YORUM
Yorum
  YAZARIN DİĞER YAZILARI
PUAN DURUMU
Takım O G M B A Y P AV
1 Galatasaray 30 26 1 3 68 20 81 +48
2 Fenerbahçe 30 25 1 4 79 25 79 +54
3 Trabzonspor 30 15 11 4 51 40 49 +11
4 Beşiktaş 30 14 12 4 40 36 46 +4
5 Kasımpaşa 30 12 11 7 53 55 43 -2
6 Başakşehir FK 30 12 12 6 38 35 42 +3
7 Çaykur Rizespor 30 12 12 6 36 47 42 -11
8 Antalyaspor 30 10 9 11 35 33 41 +2
9 Adana Demirspor 30 9 9 12 46 39 39 +7
10 Alanyaspor 30 9 9 12 38 42 39 -4
11 Sivasspor 30 9 10 11 36 43 38 -7
12 Samsunspor 30 10 14 6 35 41 36 -6
13 Kayserispor 30 10 11 9 36 43 36 -7
14 MKE Ankaragücü 30 7 11 12 36 39 33 -3
15 Hatayspor 30 7 11 12 36 40 33 -4
16 Konyaspor 30 7 11 12 31 42 33 -11
17 Gaziantep FK 30 8 15 7 34 44 31 -10
18 Fatih Karagümrük 30 7 14 9 34 38 30 -4
19 Pendikspor 30 7 15 8 34 61 29 -27
20 İstanbulspor 30 3 20 7 22 55 13 -33
Takım O G M B A Y P AV
1 Eyüpspor 27 21 5 1 64 23 64 +41
2 Göztepe 27 17 5 5 45 15 56 +30
3 Sakaryaspor 27 13 6 8 41 28 47 +13
4 Çorum FK 27 13 8 6 44 28 45 +16
5 Kocaelispor 27 13 8 6 39 31 45 +8
6 Bodrumspor 27 12 7 8 35 19 44 +16
7 Boluspor 27 12 8 7 26 28 43 -2
8 Bandırmaspor 27 11 8 8 37 24 41 +13
9 Gençlerbirliği 27 10 7 10 31 26 40 +5
10 Erzurumspor FK 27 10 7 10 26 21 37 +5
11 Ümraniyespor 27 9 12 6 32 39 33 -7
12 Keçiörengücü 27 8 11 8 24 33 32 -9
13 Manisa FK 27 7 10 10 33 33 31 0
14 Şanlıurfaspor 27 6 12 9 23 30 27 -7
15 Tuzlaspor 27 7 14 6 26 43 27 -17
16 Adanaspor 27 8 16 3 21 40 27 -19
17 Altay 27 5 19 3 12 55 15 -43
18 Giresunspor 27 2 21 4 12 55 7 -43
Takım O G M B A Y P AV
1 Esenler Erokspor 30 21 5 4 67 26 67 +41
2 Bucaspor 1928 30 18 3 9 46 19 63 +27
3 Van Spor FK 30 19 5 6 50 31 63 +19
4 1461 Trabzon FK 30 16 6 8 56 32 56 +24
5 Yeni Mersin İdman Yurdu 30 15 6 9 42 25 54 +17
6 Ankaraspor 31 14 6 11 39 26 53 +13
7 Ankara Demirspor 30 13 12 5 35 32 44 +3
8 Karacabey Belediye Spor 31 11 10 10 32 29 43 +3
9 Beyoğlu Yeniçarşıspor 30 12 13 5 35 31 41 +4
10 Diyarbekir Spor 30 11 12 7 32 30 40 +2
11 Kırklarelispor 31 9 12 10 24 34 37 -10
12 Hes İlaç Afyonspor 30 8 11 11 18 28 35 -10
13 Nazilli Belediyespor 31 10 13 8 35 49 35 -14
14 Altınordu 30 8 12 10 34 31 34 +3
15 Serik Belediyespor 31 8 13 10 25 34 34 -9
16 Zonguldak Kömürspor 30 7 15 8 29 49 26 -20
17 Kırşehir Futbol SK 31 5 20 6 28 61 21 -33
18 Bursaspor 30 5 17 8 22 50 20 -28
19 Adıyaman FK 30 3 22 5 20 52 14 -32
Takım O G M B A Y P AV
1 Aliağa Futbol A.Ş. 24 17 0 7 50 12 58 +38
2 Kepezspor FAŞ 23 18 1 4 47 11 58 +36
3 52 Orduspor FK 24 12 7 5 30 22 41 +8
4 Ayvalıkgücü Belediyespor 23 11 6 6 28 19 39 +9
5 Edirnespor 23 11 8 4 37 22 37 +15
6 İnegöl Kafkas GK 23 9 6 8 24 23 35 +1
7 Mardin 1969 Spor 23 10 9 4 31 26 34 +5
8 K.Çekmece Sinopspor 24 9 9 6 33 25 33 +8
9 Artvin Hopaspor 23 8 8 7 30 22 31 +8
10 Karabük İdmanyurdu Spor 23 9 10 4 21 31 31 -10
11 Talasgücü Belediyespor 24 8 14 2 24 37 26 -13
12 Kırıkkalegücü FK 23 6 12 5 18 29 23 -11
13 Gümüşhanespor 24 4 11 9 18 37 21 -19
14 Malatya Arguvanspor 23 2 17 4 9 40 10 -31
15 Tarsus İdman Yurdu 23 2 18 3 16 60 9 -44
Tarih Ev Sahibi Sonuç Konuk Takım
 02/04/2024 İstanbulspor vs Çaykur Rizespor
 02/04/2024 Antalyaspor vs MKE Ankaragücü
 02/04/2024 Galatasaray vs Hatayspor
 02/04/2024 Gaziantep FK vs Alanyaspor
 03/04/2024 Sivasspor vs Fatih Karagümrük
 03/04/2024 Fenerbahçe vs Adana Demirspor
 03/04/2024 Kayserispor vs Kasımpaşa
 03/04/2024 Konyaspor vs Trabzonspor
 04/04/2024 Başakşehir FK vs Beşiktaş
 04/04/2024 Samsunspor vs Pendikspor
Tarih Ev Sahibi Sonuç Konuk Takım
 02/04/2024 Keçiörengücü vs Çorum FK
 02/04/2024 Şanlıurfaspor vs Sakaryaspor
 02/04/2024 Boluspor vs Gençlerbirliği
 02/04/2024 Manisa FK vs Bodrum FK
 03/04/2024 Tuzlaspor vs Ümraniyespor
 03/04/2024 Adanaspor vs Eyüpspor
 03/04/2024 Altay vs Bandırmaspor
 03/04/2024 Kocaelispor vs Göztepe
 04/04/2024 Erzurumspor FK vs Giresunspor
Tarih Ev Sahibi Sonuç Konuk Takım
 03/04/2024 Diyarbekir Spor vs Nazilli Belediyespor
 03/04/2024 Esenler Erokspor vs Beyoğlu Yeniçarşıspor
 03/04/2024 Hes İlaç Afyonspor vs Altınordu
 03/04/2024 Kırklarelispor vs Bucaspor 1928
 03/04/2024 Kırşehir Futbol SK vs Adıyaman FK
 03/04/2024 Van Spor FK vs Ankaraspor
 03/04/2024 Yeni Mersin İdman Yurdu vs Karacabey Belediye Spor
 03/04/2024 Zonguldak Kömürspor vs Bursaspor
 03/04/2024 1461 Trabzon FK vs Ankara Demirspor
 03/04/2024 Kırklarelispor - Bucaspor 1928 Kırklarelispor ligde evindeki son 5 maçında hiç kaybetmedi  Kırklarelispor yenilmez
 03/04/2024 Diyarbekir Spor - Nazilli Belediyespor Diyarbekir Spor ligdeki son 5 maçında hiç kazanamadı  Nazilli Belediyespor yenilmez
 03/04/2024 Van Spor FK - Ankaraspor Van Spor FK ligde evindeki son 7 maçını kazandı  Van Spor FK kazanır
Tarih Ev Sahibi Sonuç Konuk Takım
 03/04/2024 Artvin Hopaspor vs Edirnespor
 03/04/2024 Ayvalıkgücü Belediyespor vs Gümüşhanespor
 03/04/2024 K.Çekmece Sinopspor vs İnegöl Kafkas GK
 03/04/2024 Malatya Arguvanspor vs Kepezspor FAŞ
 03/04/2024 Mardin 1969 Spor vs Aliağa Futbol A.Ş.
 03/04/2024 Tarsus İdman Yurdu vs Kırıkkalegücü FK
 03/04/2024 52 Orduspor FK vs Karabük İdmanyurdu Spor
 03/04/2024 52 Orduspor FK - Karabük İdmanyurdu Spor 52 Orduspor FK ligde evindeki son 5 maçını kazandı  52 Orduspor FK kazanır
 03/04/2024 Tarsus İdman Yurdu - Kırıkkalegücü FK Kırıkkalegücü FK ligde deplasmandaki son 8 maçında hiç kazanamadı  Tarsus İdman Yurdu yenilmez
HABER ARŞİVİ
GAZETEMİZ
Tüm Anketler
Web sitemize nasıl ulaştınız?
ŞANS OYUNLARI
BİZİ TAKİP EDİN
  • YUKARI