Sibel ÖZBUDUN
  01-04-2021 08:47:00

ABDULLAH'IN MESELLERİNDEN SESLENEN ACILAR[*]

 

SİBEL ÖZBUDUN

 

"Bê derpê bigere, stûyê xwe

li ber zalim xwar neke."[1]

 

Abdullah Öngüllü ile yıllardır mektuplaşırız. Pek çok siyasal tutsakla yaptığımız gibi. Şimdilerde Afyon T Tipi'nde yatıyor. Yirmi yılı aşkın süredir. "Yıllardır düzenli bir şekilde yazmaya çalışıyorum," diyordu 9 Ekim 2020 tarihli mektubunda: "Yazmak biraz da babamdan kalma bir miras, medrese öğrencisi bir köy imamıydı ve bütün zamanını kitaplar ile defterler arasında geçirdi. Arap alfabesiyle Kürtçe yazıyordu. Bir halk sözüdür, 'Babası balıkçı olanın çocuğu en azından suyu sever,' denir; doğruymuş. Her şeyden çok okumayı ve yazmayı sevdim. Sonra bu sevgim yavaş yavaş meyve vermeye başladı. Hikâye bir tutkuydu bende, uzun yıllardır nerede ise her gün kısa bir hikâye yazdım, iki dilde. Pek çok yöntem denedim, sonra bir gün baktım, yanımda binden fazla hikâye birikmiş. (...) Yazı bir kale oldu yıllar içinde, içine çekildiğim, beni koruyan bir kale. Yaşadığımız koşullar insanı zorla yazar yapıyor. Ya aklını yitireceksin, ya da yazacaksın; ben ikincisini tercih ettim; daha doğrusu o beni seçti..."

Şimdi, gel de merak etme... Merakım fazla sürmedi; Abdullah'ın ilk kitabı Jiyan birkaç gün sonra posta kutumuza düştü...

Jiyan[2] bir ilk kitap. Türkçe yazmış Abdullah. Mektubunda gerisinin geleceğini söylüyor. Bundan sonrakiler Kürtçe olacakmış: öyküler, hiciv, fabller, şiirler. "Cebimde biriken taşları sağa sola savurdum, pek çok kafa kırmasını dileyerek," diyor mektubunda.

Jiyan'daki hikâyeler kafa kırmıyor, ama... İnsanın yüreğini acıtıyor.

Aslına bakarsanız çoğunu "hikâye" olarak tanımlamak da pek kolay değil. Jiyan'ın altmış öyküsünün büyük bölümü fabl, hatta "mesel" tadında.

Malûm; "masal" sözcüğünün de kökenini oluşturan mesel sözcüğü, Habeş dilinden (mesel, mesalle) Aramca (maşla) ve İbranice'ye (masal), oradan da Arapça'ya geçmiş bir terim. Genellikle mecaz ya da teşbih yoluyla yapılan ve pratik ya da ahlâkî ders vermeye yönelik kıyaslamaları ifade eder. Özellikle hayvanlar arasında geçen alegorik öyküler "meseller" faslında önemli bir yer tutar. Yalnızca hayvanlar da değil; cansız nesneler, hatta soyut kavramlar da kişileştirilerek dile gelir mesellerde...

Mesel/fabl hattı olasıdır ki Hellenistik "uygarlıklar kaynaşması"ndan doğmuş, İslâm dünyasında mesel'e, Batı'da ise (Hesiodos-Solon-Aesop silsilesi üzerinden) klasik örneğini La Fontaine'de bulan fabl'a evrilmiştir. İslâm dünyasındaki en ünlü karşılığı ise, Bidpai (Beydeba) adlı bir Hintli bilgeye atfedilen, orijinali kayıp Panchatantra (Beş Kitap) (M.S. 1. yüzyıl) adlı yapıtın İranlı düşünür Abdullah ibn Mukaffa tarafından sekizinci yüzyılda Pehlevi diline çevrilen, oradan da Arapça'ya aktarılan versiyonu, Kelile ve Dimne'dir. Bilge bir vezirin alegorik bir dile, hayvanların diline başvurarak meseller aracılığıyla, adil ve bilgece yönetmesi doğrultusunda hükümdara verdiği öğütlerdir, Kelile ve Dimne.[3] Doğu despotizmi koşullarında, ne zaman öfkeye kapılacağı, ne zaman uysallaşacağı kestirilemez bir hükümdarın gelgitleri karşısında yazarın can güvenliğini -olabildiği kadarıyla- sağlar...

Abdullah Öngüllü'nün mesellerinde hükümdarın kaprislerinden korkma emaresi yok... Mesajını, mektubunda da belirttiği gibi "devrimci bir hissiyat" ile karmış. Öykü ve mesellerinde dile gelen kurtlar, kuşlar, dağlar taşlar, kimi zaman da "çalışkanlık ve tembellik", "azbilen ile çokbilen", "ak mazi ile kara mazi" gibi insanlık hâlleri genellikle acıyı anlatıyor bize. Yer yer, Halil Cibran'ı hatırlatarak...Boşa yaşanmış yaşamların ("Koku", s.11), güçlüler karşısında boynu eğikliğin ("Rüyası Çalınan Küçük Kızın Masalı", ss.13-14), vakitsiz ölümlerin ["Be(r)del", ss.25-28], "namus" cinayetleri ile kesilen bir çınarın ("Jiyan", ss.34-39), aldatılmanın ("Namus", ss.61-64), yazamamanın ("İbrahim'in Bir Günü", ss.69-71) intihar eden gencecik kızların, cezaevlerinin ("İçerde Mektup Aşkları", ss.100-101), güçsüzlük hissinin ("Kendinde Ara", ss.41-42), soykırım artıklarının,[4] Dersim Tertelesi'nin ("Dersim/ Hepsi Çocuk", s.47)... acısı. Ve bir halkın, Kürt halkının dinmeyen acıları[5]...

Bu "meseller"in hiç biri bağırmıyor. Slogan da atmıyor. Usulca yüreğinize sokuluyor, burkuyorlar. Anlatılanlar, aslında bildikleriniz. Duymak istemedikleriniz... Unutmaya çabaladıklarınız... Suskunluğa terk ettikleriniz... Abdullah Öngülllü'nün kaleminden dile gelen dağ, taş, nehir, ağaç, kuş, böcek, Şahmeran, bulut, duvar, yağmur damlası... Hep birlikte size onları anımsatıyor: Babaları gözlerinin önünde öldürülmüş çocukları, namus belasına katledilen, intihara zorlanan el kadar kızları, göçertilen köyleri, dağa giden sevdalısının peşinden gidememenin utancını, katliamın acısıyla, ancak onu inkâr ederek baş edebilen o müthiş umarsızlığı...

Ne yapın yapı, edinin Jiyan'ı... Muktedirlerin bizlere dayattığı duyarsızlaşmaya, kanıksamaya, çaresizlik duygusuna karşı Abdullah'ın mesellerine yüreğinizi açın. Bırakın acısın en kırılgan duygularınız. İnsanın insana değmesi, başkalarının acılarına kulak ve ses verme yetisi, devrimci bir hâldir...

Hayatı değiştirme iradesi orada başlar...

 

6 Mart 2021 19:00:52, İstanbul.

 

N O T L A R

[*] Newroz, Nisan 2021...

[1] "Donsuz dolaş fakat boynunu zalimlerin önünde eğme." (Kürt Atasözü.)

[2] Abdullah Öngüllü, Jiyan, Ar Yayınları, Ekim 2020.

[3] Bkz. Sibel Özbudun "Çevirenin Notu", Halil Cibran, Gezgin, Deyiş ve Meseller içinde. Anahtar Kitaplar, 1991, ss.7-8.

[4] "Taşa 'çok suskunsun!' dedi nehir. (...) Büyüyen sessizlik karşısında dayanamadı taş ve sonunda konuştu: 'Şunu bunu değil, Ermeni tehciri sırs-asında sürüldükleri ölüm yolculuğunda 'buba ekmek  buba ekmek, buba ekmeeek!' diye diye açlıktan ölen dört yaşındaki Feride'nin sesini silemiyorum kulaklarımdan!" ("Taş ve Nehir", s.92.)

[5] "Bizi takip ediyor hâlâ Ceylan'ın gözleri, dedim./ O havan topu utanmış olmalı!/ Onu yapanlar!/ Onu atanlar!/ Ve onun atılması karşısında ses çıkartmayanlar! Utanmasa da... dedi. ("Ceylan'ın Gözleri", s.29.)

 

  Bu yazı 7670 defa okunmuştur.
  FACEBOOK YORUM
Yorum
  YAZARIN DİĞER YAZILARI
PUAN DURUMU
Takım O G M B A Y P AV
1 Galatasaray 30 26 1 3 68 20 81 +48
2 Fenerbahçe 30 25 1 4 79 25 79 +54
3 Trabzonspor 30 15 11 4 51 40 49 +11
4 Beşiktaş 30 14 12 4 40 36 46 +4
5 Kasımpaşa 30 12 11 7 53 55 43 -2
6 Başakşehir FK 30 12 12 6 38 35 42 +3
7 Çaykur Rizespor 30 12 12 6 36 47 42 -11
8 Antalyaspor 30 10 9 11 35 33 41 +2
9 Adana Demirspor 30 9 9 12 46 39 39 +7
10 Alanyaspor 30 9 9 12 38 42 39 -4
11 Sivasspor 30 9 10 11 36 43 38 -7
12 Samsunspor 30 10 14 6 35 41 36 -6
13 Kayserispor 30 10 11 9 36 43 36 -7
14 MKE Ankaragücü 30 7 11 12 36 39 33 -3
15 Hatayspor 30 7 11 12 36 40 33 -4
16 Konyaspor 30 7 11 12 31 42 33 -11
17 Gaziantep FK 30 8 15 7 34 44 31 -10
18 Fatih Karagümrük 30 7 14 9 34 38 30 -4
19 Pendikspor 30 7 15 8 34 61 29 -27
20 İstanbulspor 30 3 20 7 22 55 13 -33
Takım O G M B A Y P AV
1 Eyüpspor 27 21 5 1 64 23 64 +41
2 Göztepe 27 17 5 5 45 15 56 +30
3 Sakaryaspor 27 13 6 8 41 28 47 +13
4 Çorum FK 27 13 8 6 44 28 45 +16
5 Kocaelispor 27 13 8 6 39 31 45 +8
6 Bodrumspor 27 12 7 8 35 19 44 +16
7 Boluspor 27 12 8 7 26 28 43 -2
8 Bandırmaspor 27 11 8 8 37 24 41 +13
9 Gençlerbirliği 27 10 7 10 31 26 40 +5
10 Erzurumspor FK 27 10 7 10 26 21 37 +5
11 Ümraniyespor 27 9 12 6 32 39 33 -7
12 Keçiörengücü 27 8 11 8 24 33 32 -9
13 Manisa FK 27 7 10 10 33 33 31 0
14 Şanlıurfaspor 27 6 12 9 23 30 27 -7
15 Tuzlaspor 27 7 14 6 26 43 27 -17
16 Adanaspor 27 8 16 3 21 40 27 -19
17 Altay 27 5 19 3 12 55 15 -43
18 Giresunspor 27 2 21 4 12 55 7 -43
Takım O G M B A Y P AV
1 Esenler Erokspor 30 21 5 4 67 26 67 +41
2 Bucaspor 1928 30 18 3 9 46 19 63 +27
3 Van Spor FK 30 19 5 6 50 31 63 +19
4 1461 Trabzon FK 30 16 6 8 56 32 56 +24
5 Yeni Mersin İdman Yurdu 30 15 6 9 42 25 54 +17
6 Ankaraspor 31 14 6 11 39 26 53 +13
7 Ankara Demirspor 30 13 12 5 35 32 44 +3
8 Karacabey Belediye Spor 31 11 10 10 32 29 43 +3
9 Beyoğlu Yeniçarşıspor 30 12 13 5 35 31 41 +4
10 Diyarbekir Spor 30 11 12 7 32 30 40 +2
11 Kırklarelispor 31 9 12 10 24 34 37 -10
12 Hes İlaç Afyonspor 30 8 11 11 18 28 35 -10
13 Nazilli Belediyespor 31 10 13 8 35 49 35 -14
14 Altınordu 30 8 12 10 34 31 34 +3
15 Serik Belediyespor 31 8 13 10 25 34 34 -9
16 Zonguldak Kömürspor 30 7 15 8 29 49 26 -20
17 Kırşehir Futbol SK 31 5 20 6 28 61 21 -33
18 Bursaspor 30 5 17 8 22 50 20 -28
19 Adıyaman FK 30 3 22 5 20 52 14 -32
Takım O G M B A Y P AV
1 Aliağa Futbol A.Ş. 24 17 0 7 50 12 58 +38
2 Kepezspor FAŞ 23 18 1 4 47 11 58 +36
3 52 Orduspor FK 24 12 7 5 30 22 41 +8
4 Ayvalıkgücü Belediyespor 23 11 6 6 28 19 39 +9
5 Edirnespor 23 11 8 4 37 22 37 +15
6 İnegöl Kafkas GK 23 9 6 8 24 23 35 +1
7 Mardin 1969 Spor 23 10 9 4 31 26 34 +5
8 K.Çekmece Sinopspor 24 9 9 6 33 25 33 +8
9 Artvin Hopaspor 23 8 8 7 30 22 31 +8
10 Karabük İdmanyurdu Spor 23 9 10 4 21 31 31 -10
11 Talasgücü Belediyespor 24 8 14 2 24 37 26 -13
12 Kırıkkalegücü FK 23 6 12 5 18 29 23 -11
13 Gümüşhanespor 24 4 11 9 18 37 21 -19
14 Malatya Arguvanspor 23 2 17 4 9 40 10 -31
15 Tarsus İdman Yurdu 23 2 18 3 16 60 9 -44
Tarih Ev Sahibi Sonuç Konuk Takım
 02/04/2024 İstanbulspor vs Çaykur Rizespor
 02/04/2024 Antalyaspor vs MKE Ankaragücü
 02/04/2024 Galatasaray vs Hatayspor
 02/04/2024 Gaziantep FK vs Alanyaspor
 03/04/2024 Sivasspor vs Fatih Karagümrük
 03/04/2024 Fenerbahçe vs Adana Demirspor
 03/04/2024 Kayserispor vs Kasımpaşa
 03/04/2024 Konyaspor vs Trabzonspor
 04/04/2024 Başakşehir FK vs Beşiktaş
 04/04/2024 Samsunspor vs Pendikspor
Tarih Ev Sahibi Sonuç Konuk Takım
 02/04/2024 Keçiörengücü vs Çorum FK
 02/04/2024 Şanlıurfaspor vs Sakaryaspor
 02/04/2024 Boluspor vs Gençlerbirliği
 02/04/2024 Manisa FK vs Bodrum FK
 03/04/2024 Tuzlaspor vs Ümraniyespor
 03/04/2024 Adanaspor vs Eyüpspor
 03/04/2024 Altay vs Bandırmaspor
 03/04/2024 Kocaelispor vs Göztepe
 04/04/2024 Erzurumspor FK vs Giresunspor
Tarih Ev Sahibi Sonuç Konuk Takım
 03/04/2024 Diyarbekir Spor vs Nazilli Belediyespor
 03/04/2024 Esenler Erokspor vs Beyoğlu Yeniçarşıspor
 03/04/2024 Hes İlaç Afyonspor vs Altınordu
 03/04/2024 Kırklarelispor vs Bucaspor 1928
 03/04/2024 Kırşehir Futbol SK vs Adıyaman FK
 03/04/2024 Van Spor FK vs Ankaraspor
 03/04/2024 Yeni Mersin İdman Yurdu vs Karacabey Belediye Spor
 03/04/2024 Zonguldak Kömürspor vs Bursaspor
 03/04/2024 1461 Trabzon FK vs Ankara Demirspor
 03/04/2024 Kırklarelispor - Bucaspor 1928 Kırklarelispor ligde evindeki son 5 maçında hiç kaybetmedi  Kırklarelispor yenilmez
 03/04/2024 Diyarbekir Spor - Nazilli Belediyespor Diyarbekir Spor ligdeki son 5 maçında hiç kazanamadı  Nazilli Belediyespor yenilmez
 03/04/2024 Van Spor FK - Ankaraspor Van Spor FK ligde evindeki son 7 maçını kazandı  Van Spor FK kazanır
Tarih Ev Sahibi Sonuç Konuk Takım
 03/04/2024 Artvin Hopaspor vs Edirnespor
 03/04/2024 Ayvalıkgücü Belediyespor vs Gümüşhanespor
 03/04/2024 K.Çekmece Sinopspor vs İnegöl Kafkas GK
 03/04/2024 Malatya Arguvanspor vs Kepezspor FAŞ
 03/04/2024 Mardin 1969 Spor vs Aliağa Futbol A.Ş.
 03/04/2024 Tarsus İdman Yurdu vs Kırıkkalegücü FK
 03/04/2024 52 Orduspor FK vs Karabük İdmanyurdu Spor
 03/04/2024 52 Orduspor FK - Karabük İdmanyurdu Spor 52 Orduspor FK ligde evindeki son 5 maçını kazandı  52 Orduspor FK kazanır
 03/04/2024 Tarsus İdman Yurdu - Kırıkkalegücü FK Kırıkkalegücü FK ligde deplasmandaki son 8 maçında hiç kazanamadı  Tarsus İdman Yurdu yenilmez
HABER ARŞİVİ
GAZETEMİZ
Tüm Anketler
Web sitemize nasıl ulaştınız?
ŞANS OYUNLARI
BİZİ TAKİP EDİN
  • YUKARI