Türkiye borçlarını ödeyemeyecek 'İflas başladı

Ancak yurtdışından Türkiye’nin ekonomik durumuna yönelik yapılan açıklamalar giderek ağırlaşıyor. Cuma günü Almanya’nın ikinci büyük bankası Commerzbank’tan gelen ‘Dolar her an 5 TL olabilir’ açıklamasından sonra bu kez daha ağır bir iddia Edinburgh Üniversitesi Profesörü Russell Napier’den geldi.

Finans tarihçisi de olan ve uluslar arası yatırım fonlarına danışmanlık veren Napier, İsviçre’nin Neue Zürcher Zeitung’la yaptığı söyleşide Türkiye’nin borçlarını ödeyemeyeceğini ve iflasın başladığını ileri sürdü.

Napier, küresel piyasalarda 1980'lerin yeniden yaşanacağını ve Türkiye’yi büyük bir krizin beklediğini kaydederek, ‘Türkiye’nin iflası başladı’ dedi. Napier, en geç seçimlerden sonra, Türk Lirası’nın muazzam ölçüde değer kaybedeceğini,  belirterek şunları söyledi:

‘Türkiye’nin 400 milyar doları bulan borcunu ödeyemeyecek duruma geldi. Bunun yaratacağı krizin en çok Fransız ve İtalyan bankalarını vuracak. AB’nin bu bankaları kurtarmak zorunda kalacak.’

Türkiye henüz Napier’in dediği gibi borçlarını ödeyemeyeceğine ilişkin bir sinyal vermese de finansal koşullar giderek ağırlaşıyor. Mart ayında 55 milyar dolara çıkarak artış eğilimini sürdüen cari açık ve şirketlerin geçmiş yıllarda aldığı borçların geri ödemesi için ülkenin gelecek yıl 200 milyar dolara bulunuyor.

Dış finansmanda henüz ortaya çıkan bir sıkıntı kamuoyuna yansımasa da, Türkiye’nin iflas riskini gösteren CDS oranları son bir ayda yüzde 50’ye yakın artış gösterdi. BBDDK Başkanı ise önceki hafta bankaların yurtdışı borçlanmalarında vadenin kısalıp faizlerin arttığını teyid etmişti. İç borçlanma da ise Hazine son iki ayda 3 puandan fazla faiz artışı yaparken ihalelere talep eksikliği kritik düzeye geldi. 

Öte yanda, özellikle döviz üzerinden borcu olan firmaların borçlarını ödemekte zorlandığını söyleyen ekonomist Napier, Türkiye’den OTAŞ (Türk Telekom) ve Doğuş holding örneklerini vererek bu şirketlerin şimdiden borç yapılandırmasına gittiğinin de altını çizdi.

CARK DÖNSÜN DİYE HAZİNE BORÇLANDIRILDI

Türkiye’nin ekonomisini yöneten aktörler son zamanlarda birbiri ile çelişen kararlarıyla dikkat çekiyor. Bir yandan faizlerin düşürülmesi için baskı yaratılırken öte yandan Hazine ihtiyacının üzerinde borçlandırılıyor.

Aslında tam olarak yaşanan, siyasi iradenin ekonomik durgunluğun önüne geçilmesi için attığı popülist adımlarla, parayı yönetenlerin bu adımlar lehine riskli bazı kararlara ortaklık etmesi.

Bunun son örneği Hazine’nin ihtiyacının çok çok üzerinde borçlandırılması. Böylece tahvil faizleri yüzde 12’nin üzerine çıkarak rekor kırdı. Buradaki niyet, sıcak parayı küstürmemek. Yabancıların bono ve tahvil almasının, böylece de sıcak para girişinin önünü tıkamamak. Ancak bu da faizlerde artış yönünde bir baskı yaratıyor ki iktidarın hemen hiç istemediği bir “yan etki” ile karşı karşıya kalınıyor.

Buna karşın, aşırı borçlanma çarkın diğer alanlarındaki aksamaları ne kadar erteleyebileceği merak konusu. Zira, ekonomik göstergeler pek de iç açıcı değil.

Yılın ilk 8 ayında doğrudan yatırımlarla kaynak girişi geçen yılın aynı dönemine göre 1.15 milyar dolar azalarak 6.55 milyar dolara geriledi. Zaten uzun süredir durgun seyreden doğrudan yatırımlar geçen yılın da altına düştü.

Alınan dış kredilerin vadesinde de ciddi bir bozulma var. Banka ve şirketler bu yıl uzun vadeli dış kredi almamışlar veya alamamışlar. Uzun vadeli kredilerde alınan kredinin miktarının azalmasından öte net geri ödeme söz konusu. Geçen yılın ilk 8 ayında 9.73 milyar dolarlık net uzun vadeli dış kredi alınmıştı. Bu yıl 3.71 milyar dolarlık net geri ödeme yapıldı.

Olumlu bir tablo çizen tek alan Hazine borçlanması. Yabancılara satılan bono ve tahvil miktarı, yani sıcak para girişi, geçen yıla oranla 6.38 milyar dolar yani yüzde 67.17 arttı. Böylece Hazine ihtiyacının kat be kat üstünde borçlandı.

Bu borçlanma olmasa faizlerin düşecek ancak bu kez de sıcak para girişi azalacaktı. Yani aslında birbirinin aleyhine işleyen iki mekanizma. Dünya Gazetesi köşe yazarı İsmet Özkul’a göre, bu tablo ortaya koyuyor ki ekonomideki göreceli canlılık aslında çok kırılgan ve güvensiz dengeler üzerinde duruyor.